Wtedy faktycznie, praca w warunkach szkodliwych, w środowisku szkodliwym może uprawniać do wcześniejszej emerytury. Kp: Pracownik ma prawo skorzystać z wcześniejszej emerytury, jeśli przez co najmniej 15 lat wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Szkodliwe warunki pracy – wykaz zawodów. Niektóre Prace o szczególnym charakterze. /Fot. Fotolia ShutterStock Wykaz prac w szczególnych warunkach - prace wykonywane w szczególnych warunkach określa załącznik nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych. Wylicza się 40 rodzajów prac. Wykonywanie pracy w szczególnych warunkach stanowi wymóg uzyskania emerytury pomostowej. Wśród warunków niezbędnych do uzyskania prawa do emerytury pomostowej ustawa o emeryturach pomostowych wymienia posiadanie 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Załącznik nr 1 do ustawy zawiera wykaz prac w szczególnych warunkach. Rodzaj pracPrace bezpośrednio przy przeróbce mechanicznej węgla oraz rud metali lub ich udostępniające lub eksploatacyjne związane z urabianiem minerałów pod ziemią bezpośrednio przy drążeniu tuneli w bezpośrednio przy zalewaniu form odlewniczych, transportowaniu naczyń odlewniczych z płynnym, rozgrzanym materiałem (żeliwo, staliwo, metale nieżelazne i ich stopy).Prace bezpośrednio przy ręcznej obróbce wykańczającej odlewy: usuwanie elementów układu wlewowego, ścinanie, szlifowanie powierzchni odlewów oraz ich malowanie na bezpośrednio przy obsłudze wielkich pieców oraz pieców stalowniczych lub murarskie bezpośrednio w piecach hutniczych, odlewniczych, bateriach koksowniczych oraz w piecach do produkcji materiałów bezpośrednio przy ręcznym zestawianiu surowców lub ręcznym formowaniu wyrobów szklanych w hutnictwie bezpośrednio przy kuciu ręcznym w bezpośrednio przy obsłudze agregatów i urządzeń do produkcji metali bezpośrednio przy obsłudze ciągów walcowniczych: przygotowanie, dozorowanie pracy walców lub samotoków, ingerencja przy wypadaniu i zaklinowaniu przy obsłudze dźwignic bezpośrednio przy wytapianiu surówki, stopów żelaza lub metali bezpośrednio przy produkcji koksu w bateriach bezpośrednio przy wypychaniu koksu z baterii koksowniczych, gaszeniu lub sortowaniu bezpośrednio przy produkcji materiałów formierskich lub izolacyjnoegzotermicznych używanych w odlewnictwie i bezpośrednio przy ręcznym załadunku lub wyładunku pieców komorowych wyrobami bezpośrednio przy ręcznym załadunku lub rozładunku gorących wyrobów bezpośrednio przy formowaniu wyrobów ogniotrwałych wielkogabarytowych przy użyciu ręcznych narzędzi przy ręcznym formowaniu, odlewaniu, czyszczeniu lub szkliwieniu wyrobów nurka lub kesoniarza, prace w komorach fizyczne ciężkie bezpośrednio przy przeładunku w ładowniach rybaków na statkach żeglugi na morskich platformach w powietrzu wykonywane na statkach powietrznych przez personel bezpośrednio przy obsłudze urządzeń wiertniczych i wydobywczych przy poszukiwaniu złóż ropy naftowej lub gazu bezpośrednio przy obróbce odwiertów w górnictwie otworowym: ropy naftowej lub gazu bezpośrednio przy spawaniu łukowym lub cięciu termicznym w pomieszczeniach o bardzo małej kubaturze, z utrudnioną wentylacją (podwójne dna statków, zbiorniki, rury itp.).Prace bezpośrednio przy malowaniu, nitowaniu lub montowaniu elementów wyposażenia w pomieszczeniach o bardzo małej kubaturze z utrudnioną wentylacją (podwójne dna statków, zbiorniki, rury itp.).Prace wewnątrz cystern, kotłów, a także zbiorników o bardzo małej kubaturze po substancjach przy ręcznym układaniu na gorąco nawierzchni z mieszanek bezpośrednio przy przetwórstwie materiałów zawierających azbest lub prace rozbiórkowe związane z ich garbarskie bezpośrednio przy obróbce mokrych bezpośrednio przy zrywce lub ręcznej ścince drzew przenośną pilarką z piłą w pomieszczeniach o narzuconej technologią temperaturze powietrza poniżej 0 ° fizyczne ciężkie w podziemnych kanałach tancerzy zawodowych związane z bardzo ciężkim wysiłkiem przy wywozie nieczystości stałych i płynnych oraz prace na wysypiskach i wylewiskach nieczystości związane z bardzo ciężkim wysiłkiem przy kuciu ręcznym w kuźniach przemysłowych oraz obsłudze młotów przy produkcji węglików spiekanych, elektrod, rud i walczaków oraz pytanie: Forum Kadry - ZUS i PłacePodstawa prawna:Ustawa z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych ( z 2008 Nr 237, poz. 1656 z późn. zm.) Chcesz dowiedzieć się więcej, sprawdź » Umowy zlecenia, umowy o dzieło i inne umowy cywilnoprawne od 1 stycznia 2022 r. Źródło: Czy ten artykuł był przydatny? Dziękujemy za powiadomienie Jeśli nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania w tym artykule, powiedz jak możemy to poprawić. UWAGA: Ten formularz nie służy wysyłaniu zgłoszeń . Wykorzystamy go aby poprawić artykuł. Jeśli masz dodatkowe pytania prosimy o kontakt © Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL Jak zdobyć Certyfikat: Czytaj artykuły Rozwiązuj testy Zdobądź certyfikat 1/10 Emerytury i renty podlegają corocznie waloryzacji od dnia: 1 stycznia 1 marca 1 czerwca 1 września Następne Świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Pracownicy wykonujący pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze muszą się cechować dodatkowymi umiejętnościami oraz odpornością psychiczną i fizyczną. Ich praca jest zazwyczaj dużo cięższa od standardowych zawodów, a do tego mocno wpływa na zdrowie.
Emerytura – praca w szczególnych warunkach Warunki, które należy spełnić różnią się w zależności od daty urodzenia (urodzeni przed 1 stycznia 1949 r. i po 31 grudnia 1948 r.) oraz reżimów prawnych, które będą tu mieć zastosowanie. Zwykle są to sprawy bardzo skomplikowane zwłaszcza w zakresie kwestii dowodowych i wykazania, że wykonywana praca była rzeczywiście pracą w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze. Obecnie prowadzimy kilka takich spraw, kilka zostało zakończonych uzyskaniem świadczenia dla naszego klienta. Ubezpieczeni urodzeni przed 01 stycznia 1949 r. Zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy emerytalnej ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., przysługuje emerytura w wieku wcześniejszym, jeżeli: udowodnili okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 25 lat; udowodnili wymagany okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, który jest zróżnicowany w zależności od rodzaju wykonywanej pracy i który został potwierdzony w wystawionym pracownikowi świadectwie pracy lub świadectwie pracy w szczególnych warunkach; osiągnęli wymagany wiek emerytalny, zróżnicowany w zależności od rodzaju pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W przypadku niektórych grup pracowników (Wykaz B: prace na statkach żeglugi powietrznej, prace w portach morskich, prace gorące w hutach żelaza i stali oraz hutach metali nieżelaznych, prace różne) obowiązuje ponadto wymóg osiągnięcia wieku emerytalnego w czasie zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze albo w odpowiednim czasie po ustaniu takiego zatrudnienia. Należy pamiętać, że dla różnych grup zawodowych, czy wykazu A lub wykazu B pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach obowiązują odmienne uregulowania. Ubezpieczeni urodzeni po dniu 31 grudnia 1948 r., a przed dniem 1 stycznia 1969 r. Zgodnie z art. 46 ustawy prawo do emerytury na warunkach określonych powyżej przysługuje również ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. a przed dniem 1 stycznia 1969 r., jeżeli spełniają łącznie następujące warunki: nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa; warunki do uzyskania emerytury określone w tych przepisach (tak jak dla osób urodzonych przed 1949 rokiem) spełnią do dnia 31 grudnia 2008 r.; Osoby te mogą wystąpić z wnioskiem o przyznanie wcześniejszej emerytury również po 31 grudnia 2008r., ale najpóźniej w dniu poprzedzającym dzień osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego. Ubezpieczeni urodzeni po 31 grudnia 1948 r. Zgodnie z art. 184 ustawy ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (01 stycznia 1999 rok) osiągnęli: okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn – co do zasady 15 lat; okres składkowy i nieskładkowy, to jest w przypadku kobiet – 20 lat, a w przypadku mężczyzn – 25 lat. Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa. Zatem warunkiem nabycia uprawnień emerytalnych w tym wypadku jest spełnienie, inaczej niż w art. 46 i 50 – wyłącznie przesłanki stażu przed dniem 1 stycznia 1999 r. Brak w treści art. 184 przesłanki końcowej daty spełnienia pozostałych warunków nabycia uprawnień emerytalnych. Od dnia 1 stycznia 2013 r. odstąpiono od konieczności rozwiązania stosunku pracy. Omawiane świadczenie przysługuje w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn.
wymieniona jako praca w warunkach szczególnych w załączniku do rozporządzenia z 10 września 1956 r. w sprawie zaliczania pracowników do kategorii zatrudnienia w dziale XVII rolnictwie. W rozporządzeniu z 7 lutego 1983 r. w dziale X – w rolnictwie i przemyśle spożywczym – traktorzysty nie wymieniono. Jednak w dziale Załącznik 1. Załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. (poz. 43) WYKAZ A Prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego. Dział I. W górnictwie 1. Prace pod ziemią 2. Wydobywanie odkrywkowe węgla brunatnego, piasku podsadzkowego, anhydrytu i gipsu 3. Wydobywanie, obróbka i przeróbka surowców skalnych oraz wydobywanie ropy naftowej i gazu 4. Prace wiertnicze, geofizyczne, hydrogeologiczne i geodezyjne przy poszukiwaniu surowców i wody 5. Przeróbka mechaniczna węgla 6. Produkcja brykietów z węgla 7. Prace na oddziałach prażalni łupków 8. Prace na zwałowiskach górniczych, hutniczych i elektrociepłowniczych. Dział II. W energetyce Prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych. Dział III. W hutnictwie i przemyśle metalowym Spiekalnie rud i wielkie piece 1. Sortowanie, przygotowywanie i ładowanie wsadu 2. Spiekanie rud i sortowanie spieku 3. Rozładunek, przygotowanie i namiar materiałów wsadowych 4. Obsługa urządzeń wielkiego pieca 5. Obsługa nagrzewnic 6. Rozlewanie, rozbijanie, ładowanie i transport surówki i żużla wielkopiecowego 7. Odbieranie pyłu z urządzeń odpylających gaz wielkopiecowy. Stalownie 8. Rozładunek i przygotowywanie wsadu 9. Obsługa mieszalników surówki 10. Obsługa pieców stalowniczych, przygotowywanie do rozlewania i rozlewanie stali oraz apretura wlewków. Walcownie, ciągarnie, prasownie, młotownie oraz produkcja elementów dla kolejnictwa 11. Obsługa walcarek i ciągarek oraz urządzeń pomocniczych w walcowni i ciągarni 12. Wykańczanie wyrobów walcowanych i ciągnionych 13. Oczyszczanie kanałów i przewodów gazowych 14. Obsługa pieców grzewczych, młotów, pras, kuźniarek, walcarek obręczy i kół, walcarek gwintów i wierteł, ręczna obróbka na gorąco oraz regeneracja oprzyrządowania kuźniczego. Produkcja węglików spiekanych, elektrod, rud i walczaków oraz żelazostopów 15. Obsługa urządzeń do przygotowywania i prasowania proszków 16. Obsługa pieców spiekalniczych i obróbka końcowa węglików 17. Obsługa urządzeń do produkcji rdzeni elektrodowych, przygotowywanie masy otulinowej, produkcja elektrod 18. Obsługa urządzeń podstawowych i pomocniczych w spawalniach i zgrzewalniach rur i walczaków 19. Przygotowywanie wsadu do produkcji żelazostopów 20. Obsługa pieców i ich urządzeń pomocniczych. Odlewanie staliwa, żeliwa, metali nieżelaznych i rur 21. Przygotowywanie mas formierskich i prace formierzy oraz rdzeniarzy 22. Obsługa żeliwiaków, rozlewni i ich urządzeń pomocniczych 23. Wybijanie, oczyszczanie i wykańczanie odlewów. Produkcja tlenku cynku i cynku 24. Obsługa pieców przewałowych i spiekanych wahadłowo-obrotowych wraz z ich urządzeniami pomocniczymi oraz obsługa urządzeń kruszących i odpylni 25. Czyszczenie przewodów, chłodnic i kanałów 26. Obsługa pieców prażalniczych i spiekalnych, młynów, suszarni i urządzeń sortujących, odpylni oraz urządzeń pomocniczych 27. Czyszczenie kanałów 28. Obsługa pieców destylacyjnych, szybowych, pieców do produkcji pyłów, rafinacyjnych i rektyfikacyjnych, pieców Thede wraz z ich urządzeniami pomocniczymi oraz obsługa pieców do przetapiania złomu cynkowego i przesiewalni pyłu cynkowego 29. Przygotowywanie wsadu 30. Obsługa odpylni i oczyszczanie kanałów 31. Obsługa agregatów i urządzeń do ługowania koncentratów i tlenku cynku, oczyszczanie roztworów elektrolizy cynku 32. Obsługa pieców topielnych 33. Obsługa wanien elektrolitycznych 34. Obsługa pieców produkcyjnych, odpylni i pakowanie bieli cynkowej. Produkcja oraz przetwórstwo ołowiu i kadmu 35. Produkcja i przetwórstwo kadmu 36. Produkcja, przetwórstwo ołowiu oraz powlekanie ołowiem; ołowiowanie blach ocynkowanych. Produkcja miedzi i odzysk metali 37. Produkcja i przetwórstwo hutnicze miedzi 38. Przerób złomu metali w zakładach hutniczych 39. Chemiczny i elektrochemiczny odzysk metali. Produkcja aluminium 40. Prace wykonywane w zakładach produkujących aluminium. Odcynowanie blachy białej i odmiedziowanie platerów 41. Prace przy ługowaniu oraz elektrolizie cyny i miedzi 42. Obsługa pieców i odpylni. Odlewanie metali nieżelaznych i ich stopów 43. Obsługa pieców rafinacyjnych, topielnych, formierni, urządzeń odpylających i odlewniczych. Przeróbka plastyczna metali 44. Obsługa pieców do podgrzewania i obróbki cieplnej 45. Obsługa agregatów do walcowania, tłoczenia i ciągnienia wraz z urządzeniami pomocniczymi i wykańczającymi 46. Obsługa urządzeń do trawienia. Produkcja uboczna metali i chemikalii 47. Produkcja talu, proszków metali i niemetali oraz wyrobów spiekanych z tych proszków. Hutnictwo żelazoniklu 48. Obsługa urządzeń kruszących, separatorów magnetycznych i przemiałowych 49. Obsługa pieców obrotowych i elektrycznych wraz z urządzeniami pomocniczymi (odpylni). Wzbogacanie mechaniczne i flotacja rud metali 50. Obsługa urządzeń kruszących, sortujących, osadzarek, osadników filtrów i suszarni oraz urządzeń do przeróbki odpadowych surowców metali nieżelaznych 51. Obsługa maszyn flotacyjnych i urządzeń pomocniczych 52. Produkcja ksantogenianu krystalicznego. Koksochemia 53. Obsługa urządzeń węglowni 54. Obsługa pieców koksowniczych 55. Obsługa urządzeń sortowni koksu oraz prace ładowaczy koksu 56. Produkcja węglopochodnych oraz prace ładowaczy produktów węglopochodnych. Produkcja elektrod węglowych, węgla aktywnego i katalizatorów 57. Kalcynacja elektrod węglowych 58. Mielenie surowców węglowych oraz produkcja pyłów odlewniczych 59. Przygotowywanie surowców węglowych, przerób ciasta elektrodowego i formowanie elektrod węglowych 60. Wypalanie elektrod węglowych 61. Obróbka końcowa elektrod węglowych 62. Grafityzacja elektrod węglowych 63. Przygotowywanie mas elektrodowych 64. Produkcja drobnych elektrod węglowych 65. Produkcja płyt i płytek szczotkowych 66. Aktywacja węgli dwutlenkiem siarki. Prace różne w hutnictwie i w przemyśle metalowym 67. Obsługa pieców grzewczych i obróbka cieplna, transport materiałów na gorąco oraz transport wewnętrzny między stanowiskami pracy w wydziałach, w których wykonywane prace wymienione są w wykazie 68. Przerób żużla wielkopiecowego, stalowniczego i żelazostopowego oraz eksploatacja hałd 69. Tłoczenie gwoździ, nitów oraz obsługa automatów do produkcji drutu kolczastego lub wyrobów z drutu 70. Nabijanie na gorąco obręczy na beczki metalowe oraz gięcie prętów przy produkcji łańcuchów 71. Metalizowanie natryskowe 72. Malowanie minią 73. Emaliowanie 74. Pokrywanie wyrobów metalowych masami bitumicznymi 75. Obsługa stanowisk ogniowych w produkcji żarówek, świetlówek, lamp radiowych itp. 76. Prace w hartowniach i wytrawialniach, praca ocynkowaczy, ocynowaczy, kadmowaczy oraz galwanizerów - cynkiem, miedzią, chromem, kadmem i niklem 77. Powlekanie na gorąco metalami kolorowymi lub tworzywami sztucznymi 78. Szlifowanie lub ostrzenie wyrobów i narzędzi metalowych oraz polerowanie mechaniczne 79. Kucie ręczne w kuźniach przemysłowych oraz obsługa młotów mechanicznych 80. Piaskowanie na sucho i śrutowanie wewnątrz komór 81. Prace w hamowniach przy próbach silników spalinowych 82. Prace ślusarskie przy remoncie wewnątrz cystern 83. Lutowanie płyt, blach i przewodów ołowianych oraz metali nieżelaznych 84. Obsługa, remont prostowników i aparatury rtęciowej, ich opróżnianie, oczyszczanie i napełnianie rtęcią 85. Obsługa gazogeneratorów 86. Obsługa suwnic 87. Prace przy produkcji łożysk tocznych 88. Prace przy produkcji kabli 89. Prace przy wytwarzaniu ogniw galwanicznych 90. Prace wykonywane bezpośrednio przy budowie i remoncie statków na stanowiskach znajdujących się na tych statkach, pochylniach, dokach i przy nabrzeżach. Dział IV. W chemii 1. Produkcja chlorowców i związków chlorowcopochodnych nieorganicznych 2. Wydobywanie, produkcja i obróbka siarki oraz produkcja nieorganicznych i organicznych związków siarki 3. Produkcja kwasów nieorganicznych, bezwodników kwasów i ich związków 4. Produkcja sody i innych węglanów, kredy, ługów i wodorotlenków. 5. Produkcja metalicznego sodu i arsenu 6. Produkcja związków antymonu, arsenu, baru, boru, chromu, cynku, kadmu, kobaltu, manganu, miedzi, molibdenu, niklu, rtęci, ołowiu, strontu, wanadu, wolframu 7. Produkcja azydków, amidków, rodanków i nadtlenków 8. Produkcja nawozów sztucznych oraz innych wyrobów chemicznych otrzymywanych na tej samej bazie co nawozy sztuczne 9. Produkcja karbidu 10. Produkcja soli i solanki 11. Produkcja gazów technicznych i napełnianie butli gazami technicznymi. 12. Produkcja pigmentów, mielenie pigmentów, półproduktów i surowców mineralnych do produkcji barwników, pigmentów i farb 13. Produkcja krzemu, związków krzemu, związków krzemoorganicznych, sorbentów i hopkalitu, produkcja wyrobów z miki 14. Produkcja organicznych i nieorganicznych związków fosforu 15. Produkcja związków metaloorganicznych i katalizatorów 16. Produkcja wyrobów lakierowych, farb suchych i graficznych oraz surowców, półproduktów i środków pomocniczych do ich wytwarzania 17. Produkcja i przetwórstwo żywic i tworzyw sztucznych oraz produkcja surowców, półproduktów i środków pomocniczych stosowanych do ich produkcji i przetwórstwa, produkcja wosków i woskoli 18. Produkcja klejów, kitów oraz surowców, półproduktów i środków pomocniczych do ich wytwarzania 19. Przetwórstwo, magazynowanie, przepompowywanie, przeładunek, transport oraz dystrybucja ropy naftowej i jej produktów 20. Produkcja i przetwórstwo kauczuku oraz produkcja surowców, półproduktów i środków pomocniczych stosowanych do ich produkcji i przetwórstwa kauczuku 21. Produkcja i przetwórstwo wyrobów gumowych, ebonitowych oraz półproduktów i środków pomocniczych do tych wyrobów; produkcja sadzy 22. Produkcja włókien chemicznych, półproduktów do wyrobu włókien chemicznych oraz innych produktów wytwarzanych na tej samej bazie co włókna chemiczne, produkcja i przetwórstwo włókien szklanych, produkcja folii podłożowej i taśmy magnetycznej 23. Produkcja leków, półproduktów, środków kontrastowych, premiksów, nici chirurgicznych i sprzętu medycznego jednorazowego użytku 24. Produkcja środków higienicznosanitarno-ochronnych oraz półproduktów do ich wyrobu 25. Produkcja chemicznych środków gaśniczych 26. Produkcja pestycydów oraz innych preparatów chemicznych stosowanych do ochrony roślin, dezynfekcji, dezynsekcji i deratyzacji 27. Produkcja materiałów wybuchowych, środków strzałowych, elementów do środków strzałowych, wyrobów pirotechnicznych oraz ich konfekcjonowanie 28. Produkcja barwników, półproduktów oraz produkcja środków pomocniczych stosowanych w farbiarstwie, włókiennictwie i przemyśle skórzanym 29. Termiczna obróbka węgla oraz przetwórstwo produktów otrzymywanych w tych procesach 30. Wytwarzanie i oczyszczanie gazu syntezowego oraz produkcja amoniaku i metanolu 31. Produkcja acetylenu i przemysłowy przerób acetylenu 32. Produkcja nitrozwiązków, amin oraz organicznych związków azotu 33. Produkcja estrów, alkoholi, aldehydów, ketonów, eterów, tlenków organicznych i chlorowcopochodnych organicznych, produkcja kwasów organicznych i bezwodników kwasów organicznych oraz produkcja soli kwasów organicznych, produkcja i przetwórstwo związków aromatycznych, produkcja płynów hamulcowych i chłodniczych 34. Produkcja materiałów światłoczułych, fotochemikaliów oraz ich regeneracja 35. Produkcja w skali przemysłowej odczynników chemicznych 36. Przetwórstwo kości i tłuszczów technicznych 37. Utylizacja oraz niszczenie odpadów chemicznych i biologicznych 38. Prace antykorozyjne i termoizolacyjne urządzeń i instalacji technologicznych 39. Oczyszczanie albo naprawianie aparatów lub pojemników (np. cystern, zbiorników itp.) po produktach toksycznych, żrących i parzących oraz prace wewnątrz cystern, kotłów, zbiorników, aparatów i kanałów technologicznych 40. Prace magazynowe, załadunkowe, rozładunkowe, transport oraz konfekcjonowanie surowców, półproduktów i wyrobów gotowych - pylistych, toksycznych, żrących, parzących i wybuchowych 41. Prace na instalacjach doświadczalnych w przemyśle chemicznym 42. Wytwarzanie elementów szklanych do aparatury chemicznej 43. Prace ratowników ratownictwa chemicznego 44. Produkcja chemicznych środków pomocniczych nie wymienionych w dziale IV, wytwarzanych z użyciem toksycznych surowców lub półproduktów. Dział V. W budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych 1. Roboty wodnokanalizacyjne oraz budowa rurociągów w głębokich wykopach 2. Budowa oraz remont chłodni kominowych i kominów przemysłowych 3. Prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych 4. Prace zbrojarskie i betoniarskie 5. Prace przy montażu konstrukcji metalowych na wysokości 6. Prace malarskie konstrukcji na wysokości 7. Prace przy wykonywaniu konstrukcji nadbrzeży, falochronów oraz innych budowli hydrotechnicznych w nawodnionych wykopach lub na styku woda - ląd 8. Prace cykliniarskie 9. Prace dekarskie 10. Prace kamieniarskie 11. Prace przy produkcji materiałów ogniotrwałych oraz wyrobów ceramicznych 12. Prace przy produkcji materiałów azbestowo-cementowych 13. Prace przy produkcji wyrobów z włókien mineralnych z zastosowaniem klejów zawierających rozpuszczalniki organiczne 14. Prace przy produkcji cementu 15. Prace przy produkcji betonu kruszywowego 16. Prace przy produkcji wapna 17. Prace przy produkcji gipsu półmokrego 18. Prace palaczy pieców do wypalania i palaczy suszarń 19. Prace przy produkcji wyrobów ze szkła kryształowego 20. Wypalanie, ściąganie i mielenie dolomitu oraz przygotowanie masy dolomitowej 21. Produkcja elementów budowlanych z pyłów dymnicowych. Dział VI. W leśnictwie, przemyśle drzewnym i papierniczym 1. Prace drwali 2. Prace przy zrywce i wywózce drewna z lasu 3. Obsługa urządzeń do mechanicznego rozdrabniania drewna (produkcja rębków) 4. Prace przy suchej destylacji drewna i węgla aktywnego 5. Impregnowanie drewna metodą dyfuzyjną i ręczną oraz wybielanie wikliny 6. Impregnowanie płyt pilśniowych bardzo twardych olejami z hartowaniem 7. Prace w klejowniach z użyciem klejów zawierających rozpuszczalniki organiczne 8. Politurowanie ręczne 9. Produkcja masy zapałczanej zawierającej fosfor, dwuchromian potasu, biel cynkową, siarkę oraz dwutlenek magnezu 10. Rozdrabnianie gliny i kaolinu do produkcji ołówków 11. Wyładowywanie dyfuzorów przy ekstrakcji garbników 12. Prace ładowaczy pieców pirytowych, piecowych pirytu, aparatowych siarkowni 13. Roztwarzanie surowców włóknistych metodą siarczanową i siarczynową w oddziałach warzelni 14. Wytwarzanie kwasów i ługów warzelnych 15. Wytwarzanie chemicznych środków bielących i bielenie mas włóknistych 16. Produkcja oleju talowego i węglanu wapnia 17. Hydrotermiczna obróbka drewna. Dział VII. W przemyśle lekkim 1. Obróbka surowców włókienniczych i ich przędzenie 2. Oczyszczanie i ostrzenie walców zgrzeblarek 3. Odlewanie ołowianek, lutowanie oraz formowanie grzebieni czesalniczych i urządzeń igielnych 4. Prace przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych 5. Prace na oddziałach filców i wyrobów kapeluszniczych 6. Prace na oddziałach płyt i kształtek tapicerskich oraz impregnacja wyrobów technicznych 7. Produkcja tkanin powlekanych, gumowanych i wyrobów z tych tkanin 8. Obsługa urządzeń do prasowania, klejenia i wykrawania wyrobów w przemyśle odzieżowym 9. Prace wykonywane w zakładach przetwarzających azbest 10. Prace w magazynach skór surowych (garbarnie, skup) 11. Prace przy garbowaniu i wykańczaniu skór 12. Produkcja spodów obuwniczych ze skóry, gumy i tworzyw sztucznych oraz klejenie i powlekanie tkanin obuwniczych 13. Prace przy przygotowywaniu klejów toksycznych i innych środków chemicznych do produkcji wyrobów przemysłu skórzanego 14. Prace związane ze szlifowaniem, klejeniem i wykańczaniem wyrobów przemysłu skórzanego 15. Przetwórstwo i utylizacja odpadów z tworzyw sztucznych, włókienniczych, skórzanych i makulatury. Dział VIII. W transporcie i łączności Transport 1. Ciężkie prace załadunkowe i wyładunkowe oraz przeładunek materiałów sypkich, pylistych, toksycznych, żrących lub parzących w transporcie 2. Prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, specjalizowanych, specjalistycznych (specjalnych), pojazdów członowych i ciągników samochodowych balastowych, autobusów o liczbie miejsc powyżej 15, samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych, trolejbusów i motorniczych tramwajów 3. Prace kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsienicowych 4. Prace na statkach morskich w żegludze międzynarodowej i w polskim ratownictwie okrętowym - pracownicy wpisani na listę członków załogi tych statków 5. Prace na statkach żeglugi śródlądowej (pracownicy zaliczeni do personelu pływającego, z wyjątkiem zatrudnionych sezonowo) 6. Prace na jednostkach pływających w portach morskich i w stoczniach morskich 7. Prace na torach wodnych i łowiskach morskich 8. Prace przy regeneracji paliw płynnych i oczyszczaniu wód balastowych na statkach 9. Prace rybaków morskich 10. Cumowanie statków 11. Prace przeładunkowe w portach i stoczniach (łącznie z pracami trymerów, sztauerów oraz obsługą urządzeń przeładunkowych, sprzętu zmechanizowanego i składów) 12. Prace na statkach żeglugi powietrznej oraz prace związane z bezpośrednią obsługą samolotów na płycie lotniska. 13. Prace zakładowych służb kolejowych bezpośrednio związane z utrzymaniem ruchu pociągów 14. Prace konduktorów wagonów sypialnych 15. Prace przy remoncie parowozów na gorąco 16. Prace czyścicieli palenisk, popielników i dymnic parowozowych 17. Prace ratownicze brzegowych stacji ratownictwa morskiego, wykonywane na jednostkach pływających oraz z lądu. Łączność 18. Prace radiotelegrafistów, radiotelefonistów, telegrafistów i teletypistów oraz radiooperatorów kontroli emisji radiowej 19. Prace telefonistek central międzymiastowych i miejscowych w urzędach pocztowo-telekomunikacyjnych i telekomunikacyjnych 20. Montaż, konserwacja i remont linii kablowych oraz telefonicznych linii napowietrznych 21. Pracownicy poczt ruchomych 22. Prace doręczycieli przesyłek pocztowych i telegramów, którzy nie używają do pracy samochodów. Dział IX. W gospodarce komunalnej 1. Prace w kanałach ściekowych 2. Oczyszczanie ścieków i filtrów otwartych 3. Prace przy wywozie nieczystości stałych i płynnych oraz prace na wysypiskach i wylewiskach nieczystości, a także prace przy pryzmach kompostowych z nieczystości miejskich 4. Prace asfalciarzy i przy gotowaniu asfaltu 5. Prace bitumiarzy i przy produkcji asfaltobetonu 6. Prace brukarzy 7. Prace kominiarzy. Dział X. W rolnictwie i przemyśle rolno-spożywczym 1. Prace przy zakładaniu urządzeń melioracyjnych 2. Prace rybaków jeziorowych prowadzących połowy cały rok 3. Prace w fabrykach tytoniu: przenoszenie, sortowanie i rozdrabnianie tytoniu 4. Obsługa komór fermentacyjnych oraz prażarek w przemyśle tytoniowym 5. Zapakowywanie i rozpakowywanie liści tytoniu 6. Produkcja suchego lodu 7. Prace w chłodniach składowych i przyzakładowych o temperaturze wewnętrznej poniżej 0°C 8. Prace wykonywane bezpośrednio przy uboju zwierząt 9. Prace wykonywane bezpośrednio przy utylizacji surowców zwierzęcych 10. Prace przy wytwarzaniu mąki, kasz, płatków i śruty 11. Prace przy wypieku pieczywa 12. Prace przy ekstrakcji, filtracji i destylacji olejów roślinnych oraz hydrolizie białka roślinnego 13. Prace przy obsłudze pras filtracyjnych, wirówek i suszarek w przemyśle drożdżowym i piwowarskim 14. Prace przy ręcznym przerobie masy karmelowej, chałwowej i sezamowej oraz tłoczenie kuchu kakaowego na prasach 15. Prace przy bezpośredniej produkcji w zakładach przetwórstwa ryb 16. Prace przy mieleniu ziół oraz produkcji alkaloidów. Dział XI. W przemyśle poligraficznym 1. Produkcja oraz obróbka materiału zecerskiego i form drukowych ze stopu drukarskiego 2. Procesy składu z zastosowaniem elektronicznych monitorów ekranowych 3. Bezpośrednia obsługa aparatów reprodukcyjnych w drukarniach oraz produkcja i obróbka drukarskich form kopiowych i form drukowych 4. Drukowanie i uszlachetnianie druków 5. Bezpośrednia obsługa maszyn i urządzeń do składania (łamania) arkuszy papieru, krajania papieru i wyrobów poligraficznych oraz do oprawy wyrobów poligraficznych w drukarniach 6. Regeneracja ksylenu i toluenu 7. Mielenie i przygotowywanie barwników, farb proszkowych i drukowych zawierających ołów i kobalt. Dział XII. W służbie zdrowia i opiece społecznej 1. Prace na oddziałach: intensywnej opieki medycznej, anestezjologii, psychiatrycznych i odwykowych, onkologicznych, leczenia oparzeń oraz ostrych zatruć w bezpośrednim kontakcie z pacjentami 2. Prace w zespołach operacyjnych dyscyplin zabiegowych oraz prace lekarzy stomatologów. 3. Prace w prosektoriach i zakładach anatomopatologicznych, histopatologicznych i medycyny sądowej. 4. Prace w zespołach pomocy doraźnej pogotowia ratunkowego oraz medycznego ratownictwa górniczego 5. Prace w domach pomocy społecznej dla nieuleczalnie i przewlekle chorych, umysłowo upośledzonych dorosłych i umysłowo niedorozwiniętych dzieci. 6. Prace przy pobieraniu prób i pomiarach w warunkach i na stanowiskach pracy szkodliwych dla zdrowia, wykonywane przez personel stacji sanitarno-epidemiologicznych oraz laboratoriów środowiskowych. Dział XIII. W zespołach formujących szkło 1. Formowanie szkła płaskiego 2. Walcowanie szkła płaskiego 3. Formowanie wyrobów szklanych 4. Układanie wyrobów szklanych w komorowych piecach odprężalniczych 5. Prostowanie płyt szklanych 6. Zestawianie surowców szklarskich, preparacji i lepiszcz 7. Topienie szkła 8. Gięcie szkła 9. Grawerowanie szkła 10. Szlifowanie szkła 11. Polerowanie szkła 12. Maszynowe i ręczne zdobienie szkła 13. Krojenie szkła 14. Klejenie szkła 15. Produkcja szyb zespolonych 16. Produkcja luster 17. Produkcja szkła piankowego 18. Produkcja fryty i granulek szklanych 19. Produkcja mozaiki szklanej 20. Produkcja szyb refleksyjnych 21. Wytrawianie wyrobów szklanych 22. Formowanie włókna szklanego 23. Przetwórstwo włókna szklanego 24. Obróbka płomieniowa szkła 25. Produkcja wyrobów szklano-krystalicznych, agalitu i balotiny 26. Galwanizowanie wyrobów szklanych 27. Obsługa mechanicznych linii obróbczych wyrobów szklanych. Dział XIV. Prace różne 1. Prace nie zautomatyzowane palaczy i rusztowych kotłów parowych lub wodnych typu przemysłowego 2. Prace oczyszczaczy przemysłowych kotłów parowych lub wodnych 3. Prace wykonywane w warunkach zwiększonego lub zmniejszonego ciśnienia 4. Prace narażające na działanie promieniowania jonizującego oraz prace narażające na działanie pól elektromagnetycznych w zakresie od 0,1 do MHz w strefie zagrożenia 5. Prace szczególnie obciążające narząd wzroku i wymagające precyzyjnego widzenia - w kartografii, montażu mikroelementów wymagającego posługiwania się przyrządami optycznymi oraz przy obsłudze elektronicznych monitorów ekranowych 6. Prace ekip dezynfekcyjnych, dezynsekcyjnych i deratyzacyjnych 7. Prace stroicieli instrumentów muzycznych zatrudnionych w przemyśle muzycznym 8. Prace pralniczo-farbiarskie w pralniach chemicznych 9. Bezpośrednia obsługa stacji sprężarek 10. Prace murarskie przy naprawie na gorąco pieców przemysłowych, sklepień paleniskowych w parowozach i żeliwiaków 11. Prace w suszarniach z zastosowaniem podgrzewania, jeżeli temperatura powietrza w tych suszarniach przekracza 35°C 12. Prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowowodorowym 13. Prace w akumulatorowniach: opróżnianie, oczyszczanie i wymiana stężonego kwasu siarkowego i płyt ołowianych 14. Prace przy naprawie pomp wtryskowych, wtryskiwaczy i gaźników do silników spalinowych 15. Prace w zakładach naprawczych taboru kolejowego przy chemicznym myciu i czyszczeniu remontowanych części i zespołów taboru kolejowego oraz chemicznym usuwaniu powłok ochronnych 16. Prace wykonywane w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych 17. Lakierowanie ręczne lub natryskowe - nie zhermetyzowane 18. Obsługa urządzeń i narzędzi wibracyjnych lub udarowych 19. Prace przy szlifowaniu wyrobów ze szkła 20. Prace przy produkcji drobnych wyrobów ze szkła 21. Prace ratowników górskich w Górskim Ochotniczym Pogotowiu Ratunkowym 22. Nadzór nad pracami wykonywanymi w przywięziennych zakładach pracy przez skazanych, tymczasowo aresztowanych i umieszczonych w ośrodkach przystosowania społecznego 23. Prace funkcjonariuszy pożarnictwa 24. Kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie 25. Bieżąca konserwacja agregatów i urządzeń oraz prace budowlano-montażowe i budowlano-remontowe na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie. WYKAZ B Prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego. Dział I. Prace na statkach żeglugi powietrznej Prace personelu latającego statków żeglugi powietrznej posiadającego ważne licencje wydane przez państwowy organ nadzoru nad personelem lotniczym i wpisanego do państwowego rejestru personelu lotniczego, którzy zatrudnieni na statkach żeglugi powietrznej na stanowiskach: 1. Pilota, w tym również pilota wykonującego loty próbne i doświadczalne 2. Skoczka spadochronowego 3. Nawigatora 4. Mechanika pokładowego 5. Radiotelefonisty pokładowego 6. Instruktora 7. Radiooperatora pokładowego 8. Stewarda, stewardesy. Dział II. Prace w portach morskich Prace w portach morskich wykonywane na stanowiskach: 1. Sztauera 2. Trymera 3. Robotnika składowego przeładunków morskich 4. Robotnika oczyszczania i obsługi statków 5. Operatora urządzeń przeładunkowych 6. Operatora przeładunkowego portowego sprzętu zmechanizowanego 7. Dźwigowego przeładunkowych urządzeń portowych 8. Pracownika wykonującego prace objęte skróconym czasem pracy z tytułu warunków szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia. Dział III. Prace gorące w hutach żelaza i stali oraz hutach metali nieżelaznych 1. Obsługa pieców koksowniczych: - koksowniczy - operator urządzeń piecowni - koksowniczy paku - namiarowy paku. 2. Spiekanie rud i sortowanie spieku: - operator taśm spiekających - spiekacz rudy. 3. Wytapiacz surówki na wielkich piecach 4. Pracownicy bezpośrednio zatrudnieni przy obsłudze pieców stalowniczych i rozlewaniu stali: - wytapiacz stali - rozlewacz stali - wyprawiacz trzonu - przygotowywacz zestawów odlewniczych w kanale - operator wsadzarki. 5. Pracownicy bezpośredno zatrudnieni przy ręcznym wyciąganiu gorącego wsadu z pieców grzewczych. 6. Pracownicy bezpośrednio zatrudnieni przy ręcznym wprowadzaniu gorącej stali do wykroju klatki 7. Wytapiacz i przetapiacz żelazostopów 8. Wypalacz wad powierzchniowych 9. Rafiniarz metali nieżelaznych 10. Wytapiacz metali nieżelaznych 11. Piecowy pieców przewałowych i szybowych 12. Spiekacz rud i tlenków 13. Mistrz nadzorujący bezpośrednio prace wymienione w poz. 1-12. Dział IV. Prace różne 1. Prace wykonywane bezpośrednio przy przetwórstwie azbestu 2. Prace wykonywane bezpośrednio przy produkcji ołowiu i kadmu oraz przetwórstwie tych metali 3. Prace przy procesach technologicznych związanych z wytwarzaniem aluminium 4. Prace rybaków morskich 5. Prace nurków 6. Prace ratowników w Górskim Ochotniczym Pogotowiu Ratunkowym. 7. Prace wykonywane bezpośrednio przy produkcji wyrobów krzemionkowych w Chrzanowskich Zakładach Materiałów Ogniotrwałych „Chrzanów” oraz przy produkcji mas, mlew i zapraw krzemionkowych w Kopalni i Zakładzie Wzbogacania Kwarcytu „Bukowa Góra” w Łącznej i w Zakładzie „Jegłowa” w Jegłowej. 8. Prace wykonywane bezpośrednio przy udostępnianiu i wydobywaniu węgla brunatnego na odkrywce. 9. Prace wykonywane bezpośrednio przy przeróbce mechanicznej węgla w zakładach górniczych lub praca górnicza w rozumieniu przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym górników i ich rodzin. WYKAZ C (skreślony). W związku z wykonywaniem profesji w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze pracownik ma wiele uprawnień, w smutnym 2 r. Obu zatrudnionym zostaną wypłacone trzynastki. Jak udokumentować pracę w szczególnych warunkach? Pierwszy z nich wykonywał pracę w szczególnych warunkach od marca 2 r. Do września 2 r.
Swoją pracę musieli wykonywać na pełny etat. Taka możliwość przewidziana została w art. 32 ustawy emerytalnej, a szczegółowe warunki jej uzyskania – w rozporządzeniu Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (DzU nr 8, poz. 43 ze zm.). Dużo zależy od rodzaju pracy Oczywiście nie wszyscy zatrudnieni przy pracach "szczególnych” przechodzą na wcześniejszą emeryturę na jednakowych warunkach. Są one zróżnicowane w zależności od tego, jaki rodzaj pracy wykonywali. Prace te zostały pogrupowane w dwóch wykazach (A i B) , które zostały dołączone do wspomnianego rozporządzenia jako załączniki. Najmniej rygorystyczne warunki muszą spełnić osoby, które wykonywały prace wymienione w wykazie A. Wykaz B zawiera najcięższe prace, które kwalifikuje do różnych działów. W zależności od tego, do którego działu dany rodzaj pracy się zalicza – zróżnicowane są wymogi uzyskania omawianej emerytury. Bez względu jednak na rodzaj wykonywanej pracy można ogólnie stwierdzić, że przyznanie wcześniejszej emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze uzależnione jest od: Ustalając prawo do wcześniejszej emerytury, ZUS nie może zsumować okresów pracy w szczególnych warunkach z okresami pracy w szczególnym charakterze. Rozwiązanie to potwierdził Sąd Najwyższy w uchwale z 29 września 2005 r. (II UZP 10/05). Dla przyznania omawianej emerytury nie ma obecnie znaczenia, czy praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze była wykonywana u państwowego czy u prywatnego pracodawcy. To skutek wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 14 czerwca 2004 r. (17/03, OTK-A 2004/6/57; DzU z 2004 r. nr 144, poz. 1530). Trybunał uznał wówczas ograniczenie możliwości zaliczania takiej pracy (wyłączające zatrudnienie w „sektorze prywatnym”) za niezgodne z Konstytucją RP. Aby uzyskać emeryturę z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie trzeba wykonywać takiej pracy ostatnio przed zgłoszeniem wniosku o to świadczenie. Co więcej, nie trzeba być wówczas zatrudnionym w ramach stosunku pracy, tak jak ma to miejsce przy nabywaniu uprawnień do wcześniejszej emerytury pracowniczej. Przykład Ubezpieczony (urodzony 10 maja 1948 r.) był zatrudniony przez 12 lat w państwowej firmie jako kierowca samochodu ciężarowego (praca w szczególnych warunkach wymieniona w wykazie A). Po rozwiązaniu stosunku pracy zatrudnił się w prywatnej firmie transportowej na tym samym stanowisku. Przepracował tam pięć lat. Jeśli zgłosi wniosek o przyznanie wcześniejszej emerytury, ZUS uwzględni mu przy ustalaniu wymaganego stażu pracy w szczególnych warunkach nie tylko okres zatrudnienia u państwowego pracodawcy, ale również w prywatnej firmie. Przykład Ubezpieczony (urodzony 5 grudnia 1947 r.) zgłosił wniosek o przyznanie wcześniejszej emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach. Udowodnił dziewięć lat zatrudnienia przy pracach wymienionych w wykazie A oraz ośmioletni okres pracy w szczególnym charakterze. ZUS odmówił przyznania emerytury, gdyż ubezpieczony nie posiadał wymaganego okresu pracy „szczególnej”. Przy ustalaniu tego stażu nie mógł bowiem zsumować okresów pracy w szczególnych warunkach z pracą w szczególnym charakterze. Jednakowe zasady przy pracach z wykazu A Pierwsza grupa uprawnionych do ubiegania się o emeryturę z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach to osoby, które wykonywały prace wymienione w wykazie A. Zawiera on bardzo obszerny katalog prac. Wymienione są tam prace w: górnictwie, energetyce, hutnictwie i przemyśle metalowym, chemii, budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych, leśnictwie, przemyśle drzewnym i papierniczym, przemyśle lekkim, transporcie i łączności, gospodarce komunalnej, rolnictwie i przemyśle rolno-spożywczym, przemyśle poligraficznym, służbie zdrowia i opiece społecznej, zespołach formujących szkło oraz przy innych pracach wymienionych w rozporządzeniu (tzw. prace różne). Dla przyznania omawianej emerytury nie ma znaczenia, jaki rodzaj prac wymieniony w wykazie A wykonywała osoba ubezpieczona. W tym przypadku przepisy przewidują jednakowe warunki dla wszystkich. W związku z tym mężczyźni, którzy wykonywali prace wymienione w tym wykazie, mogą przejść na emeryturę po ukończeniu 60 lat oraz udowodnieniu stażu ubezpieczeniowego wynoszącego 25 lat, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach wymienionej w wykazie A. Ustalając ten staż, ZUS może zaliczyć również: Przykład Ubezpieczony (urodzony 10 grudnia 1948 r.) w grudniu 2008 roku ukończył 60 lat. Ponieważ po osiągnięciu tego wieku nadal jest zatrudniony, dotychczas nie wystąpił z wnioskiem o wcześniejszą emeryturę. Przez dziewięć lat wykonywał zawód kominiarza (praca wymieniona w dziale IX wykazu A). Ponadto przez cztery lata pracował na kolei, a przez trzy lata pełnił służbę w policji. Jeśli zgłosi wniosek o przyznanie wcześniejszej emerytury, przy ustalaniu 15-letniego okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach wymaganego do przyznania tego świadczenia, ZUS zaliczy ubezpieczonemu wszystkie wymienione okresy. W wyniku ich zsumowania ubezpieczony będzie miał wymagany 15-letni staż pracy w szczególnych warunkach. Trudniej przy wykazie B W wykazie B znalazły się najcięższe i najbardziej szkodliwe dla zdrowia prace. Wykonywanie ich przez odpowiedni okres uprawnia do przejścia na emeryturę na ogół w jeszcze niższym wieku emerytalnym niż w przypadku wykonywania prac wymienionych w wykazie A. Mężczyźni mogą nabyć prawo do wcześniejszej emerytury po ukończeniu 55 lub 60 lat – w zależności od tego, w którym dziale wykazu B wykonywana praca została wymieniona. Pracownicy lotnictwa, portów morskich, hutnicy oraz dziennikarze, aby uzyskać wcześniejszą emeryturę z tytułu wykonywania swojej pracy, muszą osiągnąć wymagany wiek emerytalny w czasie zatrudnienia przy takiej pracy bądź w czasie innej pracy, do której wykonywania ich skierowano. Przyznanie wcześniejszej emerytury z tytułu wykonywania prac wymienionych w wykazie B uzależnione jest również, co oczywiste, od udowodnienia odpowiedniego stażu ubezpieczeniowego (dla mężczyzn 25 lat – zasady ustalania tego stażu). Trzeba też mieć wymagany okres zatrudnienia w szczególnych warunkach, który wynosi: Osoby, które chcą przejść na emeryturę z tytułu wykonywania prac wymienionych w wykazie B, nie mają możliwości doliczenia do wymaganego stażu pracy „szczególnej” okresów wykonywania innego zatrudnienia (np. pracy na kolei czy też służby). Nie można również doliczyć okresów wykonywania prac wymienionych w wykazie A. W tym przypadku liczą się bowiem tylko i wyłącznie okresy zatrudnienia przy pracach z wykazu B. Pracownicy zatrudnieni przy pracach z wykazu B mogą nie spełniać warunków przyznania emerytury przewidzianych dla osób wykonujących takie prace. Nie musi to jednak oznaczać, że nie nabędą w ogóle prawa do emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach. Mogą oni bowiem uzyskać wcześniejsze uprawnienia emerytalne na zasadach przewidzianych dla pracowników zatrudnionych przy pracach wymienionych w wykazie A. Warunki te przewidują bowiem możliwość doliczenia okresów wykonywania prac z wykazu B. Emerytura z tytułu wykonywania takich prac przysługuje wówczas mężczyznom po ukończeniu 60 lat. Przykład Ubezpieczony (urodzony 10 czerwca 1948 r.) udowodnił 11 lat pracy hutniczej wymienionej w dziale III wykazu B (przy obsłudze pieców koksowniczych). Oprócz tego przepracował pięć lat w transporcie jako kierowca autobusu PKS (praca wymieniona w wykazie A). Wiek wymagany do przyznania emerytury przewidzianej dla pracowników zatrudnionych przy pracach z wykazu B (55 lat) ukończył w 2003 r. w czasie zatrudnienia w hutnictwie. Niedługo po tym zgłosił wniosek o wcześniejszą emeryturę z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach. ZUS odmówił przyznania tego świadczenia ze względu na brak 15 lat pracy w wykazie B. Przy ustalaniu tego stażu nie zaliczył bowiem 5-letniego okresu pracy w transporcie. W 2008 r., po ukończeniu 60 lat, ubezpieczony ponownie wystąpił z wnioskiem o wcześniejszą emeryturę. ZUS przyznał wówczas świadczenie, gdyż do okresu pracy wymienionej w wykazie A doliczył okres zatrudnienia z wykazu B. Przykład Ubezpieczony (urodzony 12 grudnia 1948 r.) ukończył 60 lat w grudniu 2008 r. Udowodnił 26-letni staż ubezpieczeniowy, w tym 15 lat pracy w szczególnych warunkach w lotnictwie, wymienionej w dziale I wykazu B. Stosunek pracy „szczególnej” rozwiązał jednak kilka miesięcy przed ukończeniem wspomnianego wieku (w marcu 2008 r.). Tym samym ubezpieczony nie spełnił warunku osiągnięcia wieku emerytalnego w czasie wykonywania prac określonych w dziale I wykazu B lub w czasie zatrudnienia, do którego został skierowany po zwolnieniu z takiej pracy. Może natomiast przejść na wcześniejszą emeryturę z tytułu prac wymienionych w wykazie A (przy zaliczeniu zatrudnienia z wykazu B), gdzie wspomniany warunek nie jest wymagany. Dla zatrudnionych w szczególnym charakterze Możliwość nabycia wcześniejszych uprawnień emerytalnych mają również pracownicy zatrudnieni w szczególnym charakterze. Podobnie jak osoby pracujące w szczególnych warunkach, muszą ukończyć wymagany wiek, a także posiadać długi staż ubezpieczeniowy oraz odpowiedni okres pracy „szczególnej”. Kategorie pracowników zatrudnionych w szczególnym charakterze uprawnionych do uzyskania wcześniejszej emerytury wymienia ustawa emerytalna. Należą do nich: Warunki uzyskania wcześniejszej emerytury przez osoby zatrudnione w szczególnym charakterze zostały określone w rozporządzeniu Rady Ministrów w sprawie wieku emerytalnego. Pierwszym z nich jest ukończenie obniżonego wieku emerytalnego. Jest on zróżnicowany w zależności od rodzaju pracy w szczególnym charakterze. Dla mężczyzn wiek ten wynosi od 45 do 60 lat. Pozostałe warunki są już jednakowe dla wszystkich kategorii pracowników. Wymagany staż ubezpieczeniowy wynosi dla mężczyzn co najmniej 25 lat, natomiast minimalny okres pracy w szczególnym charakterze – 15 lat. Od niektórych kategorii pracowników zatrudnionych w szczególnym charakterze przepisy wymagają dodatkowego warunku dotyczącego okresu, w jakim należy ukończyć wcześniejszy wiek emerytalny. Przykładowo funkcjonariusz pożarnictwa wiek ten musi osiągnąć w czasie pełnienia służby albo w czasie zatrudnienia wykonywanego po zwolnieniu z tej służby. Ustalenie okresu pracy ZUS ustala wymagany okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze według pewnych zasad. Pierwsza z nich dotyczy sposobu wykonywania pracy „szczególnej”. ZUS zalicza tylko takie okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, gdy było ono wykonywane w ramach stosunku pracy lub stosunku to, że umowa-zlecenie, umowa o dzieło czy inna umowa cywilnoprawna nie wystarczy do uznania takiej pracy. To samo dotyczy wykonywania pracy „szczególnej” w ramach działalności gospodarczej. Druga zasada dotyczy stałości oraz wymiaru pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Przepisy przewidują, że praca ta musi być wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Tak więc okresy, w których pracownik świadczył pracę w niższym wymiarze czasu pracy (np. na pół etatu), nie mogą być zaliczone przez ZUS do stażu pracy „szczególnej”. Oznacza to również, że nie może być zaliczona praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, która nie miała charakteru stałości. A do takiej można zaliczyć np. świadczenie w niektórych dniach (częściach dnia) pracy „szczególnej” oraz wykonywanie przez pozostały okres czasu innego rodzaju obowiązków. Trzecia zasada pozwala uwzględniać w wymaganym stażu pracy „szczególnej” wyłącznie okresy faktycznego wykonywania tej pracy oraz okresy przebywania na urlopie wypoczynkowym. Nie mogą być więc zaliczone do tego stażu okresy niewykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, za które pracownik otrzymał po 14 listopada 1991 r. wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy lub zasiłek chorobowy, macierzyński, opiekuńczy lub świadczenie rehabilitacyjne. To samo dotyczy okresów urlopu wychowawczego, urlopu bezpłatnego oraz służby wojskowej. Praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, aby mogła być zaliczona przez ZUS przy ustalaniu wcześniejszych uprawnień emerytalnych, musi być wykonywana na pełny etat. Przykład Ubezpieczony (urodzony w sierpniu 1948 r.) zgłosił wniosek o wcześniejszą emeryturę. Przez 11 lat był on zatrudniony w firmie transportowej jako kierowca samochodu ciężarowego (praca wymieniona w dziale VIII wykazu A). Z końcem 2005 r. rozwiązał jednak stosunek pracy i założył własną jednoosobową firmę transportową. Ponieważ w czasie wykonywania tej działalności nie pozostawał w zatrudnieniu, ZUS nie mógł zaliczyć okresu jej wykonywania do wymaganego 15-letniego stażu pracy „szczególnej”. Przykład Ubezpieczony (urodzony w październiku 1947 r.) przez 14 lat był zatrudniony w szczególnych warunkach w pełnym wymiarze czasu pracy. Przez kolejne trzy lata wykonywał to samo zatrudnienie, ale jedynie na pół etatu. Ustalając wymagany okres wykonywania pracy „szczególnej”, ZUS nie uwzględni zatrudnienia wykonywanego w wymiarze niższym niż pełny etat. Przykład Ubezpieczony (urodzony w marcu 1948 r.), w marcu 2011 r. zgłosił wniosek o przyznanie wcześniejszej emerytury. Ogółem udowodnił 26-letni staż ubezpieczeniowy. Przez 15 lat pozostawał w stosunku pracy, wykonując zatrudnienie w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A. W tym czasie łącznie przez dziesięć miesięcy przebywał na zwolnieniach lekarskich, pobierając najpierw wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy, a następnie zasiłek chorobowy. Ponadto przez pół roku korzystał z urlopu bezpłatnego. Ustalając wymagany do przyznania emerytury 15-letni staż zatrudnienia w szczególnych warunkach, ZUS nie zaliczył okresów niewykonywania takiej pracy. W związku z tym ubezpieczony nie nabył uprawnień do wcześniejszej emerytury. PRACE WYMIENIONE W WYKAZIE A UPRAWNIAJĄCE DO PRZEJŚCIA NA WCZEŚNIEJSZĄ EMERYTURĘ (WYBRANE) Dział I. W górnictwie - Prace pod ziemią Dział II. W energetyce - Prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych Dział III. W hutnictwie i przemyśle metalowym - Prace w spiekalniach rud i przy wielkich piecach - Prace w stalowniach - Prace w walcowniach, ciągarniach, prasowniach, młotowniach oraz przy produkcji elementów dla kolejnictwa - Prace przy produkcji węglików spiekanych, elektrod, rud i walczaków oraz żelazostopów - Prace przy odlewaniu staliwa, żeliwa, metali nieżelaznych i rur - Prace przy produkcji tlenku cynku i cynku - Prace przy produkcji oraz przetwórstwie ołowiu i kadmu - Prace przy produkcji miedzi i odzysku metali - Prace przy przeróbce plastycznej metali - Prace w hutnictwie żelazoniklu - Prace przy wzbogacaniu mechanicznym i flotacji rud metali - Prace w koksochemii - Prace różne w hutnictwie i w przemyśle metalowym Dział IV. W chemii - Prace przy produkcji chlorowców i związków chlorowcopochodnych nieorganicznych, kwasów nieorganicznych, bezwodników kwasów i ich związków, sody i innych węglanów, kredy - Prace przy wydobywaniu, produkcji i obróbce siarki oraz produkcji nieorganicznych i organicznych związków siarki - Prace przy mieleniu pigmentów, półproduktów i surowców mineralnych do produkcji barwników, pigmentów i farb - Prace przy termicznej obróbce węgla oraz przetwórstwie produktów otrzymywanych w tych procesach - Prace przy wytwarzaniu i oczyszczaniu gazu syntezowego oraz produkcji amoniaku i metanolu - Prace przy przetwórstwie związków aromatycznych - Prace przy utylizacji oraz niszczeniu odpadów chemicznych i biologicznych - Prace antykorozyjne i termoizolacyjne urządzeń i instalacji technologicznych - Prace magazynowe, załadunkowe, rozładunkowe, transport oraz konfekcjonowanie surowców, półproduktów i wyrobów gotowych – pylistych, toksycznych, żrących, parzących i wybuchowych - Prace przy wytwarzaniu elementów szklanych do aparatury chemicznej - Prace ratowników ratownictwa chemicznego Dział V. W budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych - Prace wodno-kanalizacyjne oraz budowa rurociągów w głębokich wykopach - Prace przy budowie oraz remoncie chłodni kominowych i kominów przemysłowych - Prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych - Prace zbrojarskie, betoniarskie, cykliniarskie, dekarskie, kamieniarskie - Prace przy montażu konstrukcji metalowych na wysokości - Prace malarskie konstrukcji na wysokości - Prace palaczy pieców do wypalania i palaczy suszarń - Prace przy wypalaniu, ściąganiu i mieleniu dolomitu oraz przygotowaniu masy dolomitowej - Prace przy produkcji materiałów ogniotrwałych Dział VI. W leśnictwie, przemyśle drzewnym i papierniczym - Prace drwali - Obsługa urządzeń do mechanicznego rozdrabniania drewna - Impregnowanie drewna - Prace w klejowniach z użyciem klejów zawierających rozpuszczalniki organiczne - Politurowanie ręczne - Produkcja masy zapałczanej zawierającej fosfor - Rozdrabnianie gliny i kaolinu do produkcji ołówków - Wyładowywanie dyfuzorów przy ekstrakcji garbników - Roztwarzanie surowców włóknistych metodą siarczanową i siarczynową w oddziałach warzelni - Hydrotermiczna obróbka drewna Dział VII. W przemyśle lekkim - Obróbka surowców włókienniczych i ich przędzenie - Oczyszczanie i ostrzenie walców zgrzeblarek - Odlewanie ołowianek - Prace przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych - Prace na oddziałach filców i wyrobów kapeluszniczych - Prace na oddziałach płyt i kształtek tapicerskich oraz impregnacja wyrobów technicznych - Produkcja tkanin powlekanych, gumowanych i wyrobów z tych tkanin - Obsługa urządzeń do prasowania, klejenia i wykrawania wyrobów w przemyśle odzieżowym - Prace wykonywane w zakładach przetwarzających azbest - Prace w magazynach skór surowych (garbarnie, skup) - Prace przy garbowaniu i wykańczaniu skór - Produkcja spodów obuwniczych - Prace przy przygotowywaniu klejów toksycznych - Przetwórstwo i utylizacja odpadów z tworzyw sztucznych, włókienniczych, skórzanych i makulatury Dział VIII. W transporcie - Ciężkie prace załadunkowe i wyładunkowe - Prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony - Prace kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsienicowych - Prace na statkach morskich w żegludze międzynarodowej - Prace na statkach żeglugi śródlądowej - Prace na jednostkach pływających w portach morskich i w stoczniach morskich - Prace przy regeneracji paliw płynnych i oczyszczaniu wód balastowych na statkach - Prace rybaków morskich - Cumowanie statków - Prace przeładunkowe w portach i stoczniach - Prace na statkach żeglugi powietrznej oraz prace związane z bezpośrednią obsługą samolotów na płycie lotniska. - Prace konduktorów wagonów sypialnych - Prace czyścicieli palenisk, popielników i dymnic parowozowych - Prace ratownicze brzegowych stacji ratownictwa morskiego, wykonywane na jednostkach pływających oraz z lądu Dział VIII. W łączności - Prace radiotelegrafistów, radiotelefonistów, telegrafistów i teletypistów oraz radiooperatorów kontroli emisji radiowej - Prace telefonistek central międzymiastowych i miejscowych w urzędach pocztowo-telekomunikacyjnych - Montaż, konserwacja i remont linii kablowych - Pracownicy poczt ruchomych - Prace doręczycieli przesyłek pocztowych Dział IX. W gospodarce komunalnej - Prace w kanałach ściekowych - Oczyszczanie ścieków i filtrów otwartych - Prace przy wywozie nieczystości - Prace asfalciarzy Dział X. W rolnictwie i przemyśle rolno-spożywczym - Prace przy zakładaniu urządzeń melioracyjnych - Prace rybaków jeziorowych - Prace w fabrykach tytoniu - Obsługa komór fermentacyjnych oraz prażarek w przemyśle tytoniowym - Zapakowywanie i rozpakowywanie liści tytoniu - Produkcja suchego lodu - Prace w chłodniach składowych - Prace wykonywane bezpośrednio przy uboju zwierząt - Prace wykonywane bezpośrednio przy utylizacji surowców zwierzęcych - Prace przy wytwarzaniu mąki, kasz, płatków Dział XI. W przemyśle poligraficznym - Produkcja oraz obróbka materiału zecerskiego - Bezpośrednia obsługa aparatów reprodukcyjnych w drukarniach Dział XII. W służbie zdrowia i opiece społecznej - Prace na oddziałach intensywnej opieki medycznej - Prace w zespołach operacyjnych dyscyplin zabiegowych oraz prace lekarzy stomatologów. - Prace w prosektoriach - Prace w domach pomocy społecznej dla nieuleczalnie i przewlekle chorych Dział XIII. W zespołach formujących szkło - Formowanie i walcowanie szkła płaskiego, - Układanie wyrobów szklanych - Prostowanie płyt szklanych - Wytrawianie wyrobów szklanych - Przetwórstwo włókna szklanego - Obróbka płomieniowa szkła Dział XIV. Prace różne - Prace wykonywane w warunkach zwiększonego lub zmniejszonego ciśnienia - Prace ekip dezynfekcyjnych - Prace stroicieli instrumentów muzycznych - Bezpośrednia obsługa stacji sprężarek - Prace w suszarniach z zastosowaniem podgrzewania - Prace przy naprawie pomp wtryskowych - Obsługa urządzeń i narzędzi wibracyjnych lub udarowych - Prace przy szlifowaniu wyrobów ze szkła - Prace ratowników górskich - Prace funkcjonariuszy pożarnictwa WARUNKI DO UZYSKANIA WCZEŚNIEJSZEJ EMERYTURY PRZEZ OSOBY WYKONUJĄCE PRACĘ W SZCZEGÓLNYCH WARUNKACH WYMIENIONE W WYKAZIE B zobacz TABELĘ Zobacz pozostałe artykuły w Kodeksie emerytalnym

Inspektorzy będą mogli nakazać pracodawcy, aby umieścił pracownika w ewidencji pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach. To jednak nie wszystko . W 2023 roku ZUS może

Praca w szczególnych warunkach – co to? Pod pojęciem praca w szczególnych warunkach kryją się zawody, które wiążą się przede wszystkim z dużą odpowiedzialnością za własne bezpieczeństwo pracownika, innych osób oraz otoczenia. Zatrudnienie w takim miejscu wiąże się z dużym prawdopodobieństwem wystąpienia czynników ryzyka wpływającymi negatywnie na psychofizyczny stan zdrowia człowieka, co prowadzi do jego trwałego uszkodzenia. Wraz z upływem czasu sprawność osoby zatrudnionej pogarsza się w wyniku procesu starzenia. W następstwie pracownik nie może wykonywać swojego zawodu w należyty sposób, a tym samym zagraża bezpieczeństwu publicznemu. Szczególne warunki muszą dotyczyć środowiska pracy oraz wpływających na nie sił natury lub procesów technologicznych. W takiej sytuacji pracodawca ma obowiązek zapewnić osobom zatrudnionym dodatkowe środki bezpieczeństwa i ochrony zaliczające się do profilaktyki technicznej, organizacyjnej oraz medycznej. Należą do nich między innymi regularne badania pracowników. Podsumowując, praca w warunkach szczególnych uniemożliwia wykonywanie obowiązków na danym stanowisku aż do osiągnięcia wieku emerytalnego. W takich sytuacjach pracownicy mają prawo do przejścia na emeryturę pomostową. Praca w warunkach szkodliwych – co decyduje o szkodliwości warunków? Czynniki ryzyka, które z dużym prawdopodobieństwem mogą trwale uszkodzić zdrowie pracownika, dzieli się na dwie kategorię, a w ich obrębie na konkretne środowisko pracy. Do pierwszej grupy zalicza się warunki determinowane siłami natury. Wśród nich wymienia się osoby wykonujące obowiązki: pod ziemią, na wodzie, pod wodą oraz w powietrzu. Natomiast w drugiej grupie znajdują się czynniki determinowane procesami technologicznymi. Pierwszy z nich to zatrudnienie w warunkach gorącego mikroklimatu, czyli w przypadku wartości wskaźnika obciążenia termicznego WBGT równym lub wyższym niż 28°C, przy tempie metabolizmu zatrudnionego powyżej 130 W/m2. Kolejny czynnik to warunki zimnego mikroklimatu, co oznacza pracę w pomieszczeniach, gdzie temperatura jest poniżej 0°C. Wśród czynników determinowanych procesami technologicznymi wymienia się również bardzo ciężkie prace prowadzące do efektywnej wydatki energetycznej powyżej 8400 kJ u mężczyzn oraz 4600 kJ u kobiet. Są to limity obejmujące jedną zmianę roboczą. Do czynników ryzyka zalicza się również warunki podwyższonego ciśnienia atmosferycznego. Dodatkowo wśród nich znajdują się również ciężkie prace fizyczne wiążące się z bardzo dużym obciążeniem, które wynika z pracy w niezmiennej, wymuszonej pozycji ciała. Oznacza to znaczne pochylenie i/lub skręcenie pleców przez minimum 50% zmiany roboczej przy jednoczesnym efektywnym wydatku energetycznym powyżej 6300 kJ i wywieraniu siły powyżej 10 kG u mężczyzn, z kolei u kobiet parametry te wynoszą odpowiednio powyżej 4200 kJ oraz 5 kG. Praca w szkodliwych warunkach – co mówi prawo Najważniejsze informacje dotyczące pracy w szkodliwych warunkach można znaleźć przede wszystkim w aktach prawnych regulujących sprawy związane ze świadczeniami emerytalno-rentowymi. Są to: Ustawa z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych (Dz. U. Nr 237 poz. 1656), Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. poz. 887 z późn. zm.), Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent inwalidzkich dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.). W tych dokumentach znajdziemy definicje oraz informacje dotyczące kryteriów, jakie są stosowane podczas klasyfikacji zawodów jako pracy w szkodliwych warunkach. Wyżej wymienione akty prawne wskazują również zasady wyliczania i przyznawania rekompensaty oraz świadczeń emerytalno-rentowych. Praca w szkodliwych warunkach – uprawnienia Praca w szkodliwych warunkach uprawnia gwarantuje obniżenie wieku emerytalnego. Standardowo emerytura pomostowa może być przyznana po ukończeniu co najmniej: 55 lat kobiety i 65 lat mężczyźni. Takie zasady obowiązują również w przypadku górników wykonujących swoje obowiązki pod ziemią. W przypadku zatrudnienia w powietrzu, stanowiska maszynisty pojazdów trakcyjnych oraz ratowników górskich próg wynosi: dla kobiet 50 lat i mężczyzn 55 lat. Osoby zatrudnione w morskich portach lub firmach działających na ich rzecz, hutnictwie, na wodzie, pod wodą, przy przetwórstwie i/lub usuwaniu materiałów zawierających azbest mają szansę na emeryturę już po osiągnięciu 55 roku życia bez względu na płeć. Dodatkowo w każdym z wyżej wymienionych przypadków należy pamiętać o spełnieniu warunku, jakim jest posiadanie co najmniej 15 lat stażu pracy i ukończenie wieku emerytalnego najpóźniej w ciągu 5 lat od zakończenia pracy. Praca w warunkach szkodliwych uprawnia również do otrzymania rekompensaty. Jednak dotyczy to wyłącznie osób zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu. Aby uzyskać dodatek do emerytury, należy posiadać zaświadczenie z miejsca pracy lub świadectwo z uwzględnieniem informacji o szczególnych warunkach. Praca w szczególnych warunkach – lista Praca w warunkach szkodliwych wykaz zawodów można znaleźć w załączniku nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych (Dz. U. Nr 237 poz. 1656). Zawiera on 40 pozycji, wśród których znajduje się między innymi: prace bezpośrednio przy przeróbce mechanicznej węgla oraz rud metali lub ich wzbogacaniu, prace pod ziemią bezpośrednio przy drążeniu tuneli w górotworze. Po szczegółową listę należy udać się do wyżej wspomnianego aktu prawnego. Jednak warto wspomnieć, że wykaz prac w szczególnych warunkach znajduje się również w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze. W tym przypadku podział prezentuje się następująco: WYKAZ A górnictwie energetyce hutnictwie i przemyśle metalowym chemii budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych leśnictwie przemyśle drzewnym i papierniczym przemyśle lekkim gospodarce komunalnej rolnictwie i przemyśle rolno-spożywczym przemyśle poligraficznym służbie zdrowia i opiece społecznej zespołach formujących szkło prace różne WYKAZ B na statkach żeglugi powietrznej w portach morskich prace gorące w hutach żelaza i stali oraz hutach metali niezależnych prace różne
Osoba pracująca na stanowisku technik elektroradiolog należy do średniego personelu medycznego. Głównym zadaniem technika elektroradiologa jest wykonywanie badań radiologicznych i zdjęć rentgenowskich, przy użyciu promieniowania jonizującego, ultradźwięków i izotopów promieniotwórczych. Wywoływanie ich (ręczne lub automatyczne

1 stycznia 1999 r. 1985-02-20 § 1 1991-05-09 § 1 1993-01-14 § 1 1996-06-07 § 1 1997-06-18 § 1 1999-01-01 Art. 32 ust. 4 Art. 194 rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ( z dnia 18 lutego 1983 r.) Na podstawie art. 55 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 i. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz. U. Nr 40, poz. 267)zarządza się, co następuje: Rozdział 1Przepisy ogólne § 1. 1. Rozporządzenie stosuje się do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wymienione w § 4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia, zwanych dalej "wykazami". 2. § 1 ust. 2 zmieniony przez § 1 rozporządzenia z dnia 29 stycznia 1985 r. ( zmieniającego rozporządzenie z dniem 20 lutego 1985 r. § 1 ust. 2 zmieniony przez § 1 pkt 2 lit. a) rozporządzenia z dnia 21 maja 1996 r. ( zmieniającego rozporządzenie z dniem 7 czerwca 1996 r. Właściwi ministrowie, kierownicy urzędów centralnych oraz centralne związki spółdzielcze w porozumieniu z Ministrem Pracy, Płac i Spraw Socjalnych ustalają w podległych i nadzorowanych zakładach pracy stanowiska pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazach A i B. 3. § 1 ust. 3 dodany przez § 1 pkt 2 lit. b) rozporządzenia z dnia 21 maja 1996 r. ( zmieniajacego rozporządzenie z dniem 7 czerwca 1996 r. Wykazy stanowisk, o których mowa w ust. 2, stosuje się także w jednostkach organizacyjnych: 1) które powstały w drodze przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego w inne przedsiębiorstwo, w przedsiębiorstwa, w spółkę lub w spółki, 2) które zostały przekazane organom samorządu terytorialnego, 3) dla których uprawnienia i obowiązki organu założycielskiego przejęli wojewodowie lub inne organy państwowe. 4. § 1 ust. 4 dodany przez § 1 pkt 2 lit. b) rozporządzenia z dnia 21 maja 1996 r. ( zmieniajacego rozporządzenie z dniem 7 czerwca 1996 r. Przepis ust. 3 ma zastosowanie od dnia wprowadzenia zmian, o których mowa w tym przepisie. § 2. 1. § 2 ust. 1 zmieniony przez § 1 pkt 3 rozporządzenia z dnia 21 maja 1996 r. ( zmieniającego rozporządzenie z dniem 7 czerwca 1996 r. Okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. 2. § 2 ust. 2 zmieniony przez § 1 pkt 1 rozporządzenia z dnia 3 czerwca 1997 r. ( zmieniającego rozporządzenie z dniem 18 czerwca 1997 r. Okresy pracy, o których mowa w ust. 1, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy. Rozdział 2Wiek emerytalny § 3. Za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej "wymaganym okresem zatrudnienia", uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia. § 4. 1. Pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: 1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn, 2) § 4 ust. 1 pkt 2 skreślony przez § 1 pkt 2 lit. a) rozporządzenia z dnia 3 czerwca 1997 r. ( zmieniającego rozporządzenie z dniem 18 czerwca 1997 r. (skreślony), 3) ma wymagany okres - zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. 2. § 4 ust. 2 skreślony przez § 1 pkt 2 lit. b) rozporządzenia z dnia 3 czerwca 1997 r. ( zmieniającego rozporządzenie z dniem 18 czerwca 1997 r. (skreślony). 3. Do okresów zatrudnienia w szczególnych warunkach, o których mowa w ust. 1, zalicza się także okresy pracy górniczej w rozumieniu przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym górników i ich rodzin oraz okresy zatrudnienia na kolei w rozumieniu przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników kolejowych i ich rodzin, a także okresy pracy lub służby, o których mowa w § 5-10. § 5. 1. Pracownik, który na statkach żeglugi powietrznej wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w dziale I wykazu B, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: 1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: a) 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn albo b) 50 lat dla kobiet i 55 lat dla mężczyzn; jeżeli komisja lotniczo-lekarska wydała orzeczenie o niezdolności do wykonywania czynności członka personelu latającego, 2) wiek emerytalny osiągnął w czasie wykonywania prac wymienionych w dziale I wykazu B lub w czasie zatrudnienia, do którego został skierowany po zwolnieniu z pracy na statkach żeglugi powietrznej, 3) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy na statkach żeglugi powietrznej, wymienionej w dziale I wykazu B. 2. Warunek określony w ust. 1 pkt 2 nie jest wymagany, jeżeli pracownik z powodu inwalidztwa został zwolniony z pracy na statkach żeglugi powietrznej lub z pracy, do której został skierowany po zwolnieniu z pracy na statkach żeglugi powietrznej, wymienionej ust. 1. § 6. Pracownik, który w morskich portach handlowych oraz przedsiębiorstwach pomocniczych działających na rzecz tych portów, zwanych dalej "portami morskimi”, wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w dziale II wykazu B, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: 1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat w czasie wykonywania tych prac lub zatrudnienia, do którego został skierowany stosownie do zalecenia lekarza, 2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy wymienionej w dziale II wykazu B. § 7. Pracownik, który wykonywał w hutnictwie prace w szczególnych warunkach, wymienione w dziale III wykazu B, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: 1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: a) 59 lat w okresie od dnia 1 stycznia 1983 r., 58 lat w okresie od dnia 1 stycznia 1984 r., 57 lat w okresie od dnia 1 stycznia 1985 r., 56 lat w okresie od dnia 1 stycznia 1986 r., 55 lat w okresie od dnia 1 stycznia 1987 r. albo b) 55 lat w okresie od dnia 1 stycznia 1983 r., jeżeli komisja lekarska do spraw inwalidztwa i zatrudnienia orzekła trwałą jego niezdolność do wykonywania prac wymienionych w dziale III wykazu B, 2) wiek emerytalny osiągnął w czasie wykonywania prac wymienionych w dziale III wykazu B lub w okresie zatrudnienia, do którego skierowany został stosownie do zalecenia lekarza, 3) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy wymienionej w dziale III wykazu B. § 8. 1. Pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w dziale IV wykazu B, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: 1) § 8 ust. 1 pkt 1 zmieniony przez § 1 pkt 3 lit. a) rozporządzenia z dnia 3 czerwca 1997 r. ( zmieniającego rozporządzenie z dniem 18 czerwca 1997 r. osiągnął wiek emerytalny wynoszący 50 lat dla kobiet i 55 lat dla mężczyzn, 2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 10 lat wykonywał prace wymienione w dziale IV wykazu B. 2. § 8 ust. 2 skreślony przez § 1 pkt 3 lit. b) rozporządzenia z dnia 3 czerwca 1997 r. ( zmieniającego rozporządzenie z dniem 18 czerwca 1997 r. (skreślony). § 8a. § 8a dodany przez § 1 pkt 1 rozporządzenia z dnia 27 kwietnia 1991 r. ( zmieniającego rozporządzenie z dniem 9 maja 1991 r. § 8a zmieniony przez § 1 pkt 1 rozporządzenia z dnia 29 grudnia 1992 r. ( zmieniającego rozporządzenia z dniem 14 stycznia 1993 r. Pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie B dziale IV poz. 8 i 9, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: 1) osiagnął wiek emerytalny: 50 lat - kobieta i 55 lat mężczyzna - w czasie zatrudnienia lub w ciągu 5 lat od ustania zatrudnienia, 2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 20 lat przy pracach wymienionych w wykazie B dziale IV poz. 8 i 9. § 9. 1. Funkcjonariusz pożarnictwa nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: 1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: a) 55 lat dla - kobiet i 60 lat dla mężczyzn albo b) 50 lat dla kobiet i 55 lat dla mężczyzn, jeżeli komisja lekarska do spraw inwalidztwa i zatrudnienia orzekła trwałą jego niezdolność do pełnienia służby w jednostkach ochrony przeciwpożarowej, 2) wiek emerytalny osiągnął w czasie pełnienia służby albo w czasie zatrudnienia wykonywanego po zwolnieniu z tej służby, 3) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat służby w jednostkach ochrony przeciwpożarowej przy wykonywaniu czynności o charakterze operacyjno-technicznym. 2. Warunek określony w ust. 1 pkt 2 nie jest wymagany, jeżeli funkcjonariusz pożarnictwa został zwolniony ze służby lub z pracy, którą wykonywał po zwolnieniu ze służby w jednostkach ochrony przeciwpożarowej, z powodu inwalidztwa, § 10. 1. Żołnierz zawodowy oraz funkcjonariusz Milicji Obywatelskiej, organów bezpieczeństwa publicznego i Służby Więziennej, zwolniony ze służby, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: 1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn w czasie służby wojskowej, w Milicji Obywatelskiej, w organach bezpieczeństwa publicznego, służby więziennej bądź w czasie zatrudnienia wykonywanego po zwolnieniu z tej służby, bądź w ciągu 5 lat po zwolnieniu ze służby lub ustaniu zatrudnienia, 2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat tej służby. 2. Przepis § 4 ust. 2 stosuje się odpowiednio. § 11. Funkcjonariusz celny nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: 1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn w czasie zatrudnienia w organach administracji celnej, 2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w organach administracji celnej. § 12. 1. Pracownik wykonujący działalność twórczą lub artystyczną w rozumieniu przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym twórców i ich rodzin nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: 1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący dla: a) tancerza, akrobaty, gimnastyka, ekwilibrysty, kaskadera - 40 lat dla kobiet i 45 lat dla mężczyzn, b) solisty wokalisty, muzyka grającego na instrumentach dętych, tresera zwierząt drapieżnych - 45 lat dla kobiet i 50 lat dla mężczyzn, c) artysty chóru, żonglera, komika cyrkowego, aktora teatru lalek - 50 lat dla kobiet i 55 lat dla mężczyzn, d) aktorki, dyrygentki - 55 lat, e) muzyka grającego na instrumentach smyczkowych, perkusyjnych oraz klawiszowych, operatora obrazu filmowego, fotografika - 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn, 2) wiek emerytalny osiągnął w czasie zatrudnienia lub w ciągu 5 lat od ustania zatrudnienia, 3) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat działalności twórczej lub artystycznej. 2. Przepis § 4 ust. 2 stosuje się odpowiednio. § 13. Dziennikarz zatrudniony w redakcjach dzienników, czasopism, w radiu, telewizji oraz w agencjach prasowych, informacyjnych, publicystycznych albo fotograficznych, objęty układem zbiorowym pracy dziennikarzy, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: 1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn w czasie wykonywania pracy dziennikarskiej, 2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy dziennikarskiej. § 14. Pracownik Najwyższej Izby Kontroli nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: 1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn w czasie zatrudnienia w Najwyższej Izbie Kontroli, 2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w Najwyższej Izbie Kontroli. § 15. Nauczyciel, wychowawca lub inny pracownik pedagogiczny wykonujący pracę nauczycielską wymienioną w art. 1 pkt 1-7 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (Dz. U. z 1982 r. Nr 3, poz. 19, Nr 25, poz. 287, Nr 31, poz. 214 i z 1983 t. Nr 5, poz. 33),- określoną w tej ustawie jako praca zaliczona do I kategorii zatrudnienia, nabywa prawo do emerytury na zasadach określonych w § 4 i jest uważany za wykonującego prace w szczególnym charakterze. Rozdział 3(skreślony) Rodział 3 skreślony przez § 1 pkt 4 rozporządzenia z dnia 21 maja 1996 r. ( zmieniającego rozporządzenie z dniem 7 czerwca 1996 r. Rozdział 4Przepisy przejściowe i końcowe § 19. 1. Przy ustalaniu okresów pracy, o których mowa w § 2, uwzględnia się również okresy takiej pracy (służby), wykonywanej przed dniem wejścia w życie rozporządzenia. 2. Prace dotychczas zaliczone do I kategorii zatrudnienia w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 4 maja 1979 r. w sprawie pierwszej kategorii zatrudnienia (Dz. U. z 1979 r. Nr 13, poz. 86 i z 1981 t. Nr 32, poz. 186) uważa się za prace wykonywane w szczególnych warunkach, o których mowa w § 4. § 20. Osoba, która nabyła uprawnienie do zwiększenia emerytury lub renty inwalidzkiej na podstawie przepisów dotychczasowych, zachowuje to uprawnienie, z tym że zamiast dotychczasowego zwiększenia przyznaje się jej wzrost emerytury lub renty inwalidzkiej w wysokości wynikającej z rozporządzenia. § 21. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem ogłoszenia z mocą od dnia 1 stycznia 1983 r. Załącznik 1 Wykaz prac wykonywanych w szczególnych warunkach Wykaz B dział IV poz. 8 dodany przez § 1 pkt 2 rozporządzenia z dnia 27 kwietnia 1991 r. ( zmieniającego rozporządzenie z dniem 9 maja 1991 r. Wykaz B dział IV poz. 9 dodany przez § 1 pkt 2 rozporządzenia z dnia 29 grudnia 1992 r. ( zmieniającego rozporządzenie z dniem 14 stycznia 1993 r. Tytuł wykazu A zmieniony przez § 1 pkt 5 lit. a) rozporządzenia z dnia 21 maja 1996 r. ( zmieniającego rozporządzenie z dniem 7 czerwca 1996 r. Tytuł wykazu B zmieniony przez § 1 pkt 5 lit. a) rozporządzenia z dnia 21 maja 1996 r. ( zmieniającego rozporządzenie z dniem 7 czerwca 1996 r. Wykaz C skreślony przez § 1 pkt 5 lit. b) rozporządzenia z dnia 21 maja 1996 r. ( zmieniajacego z dniem 7 czerwca 1996 r.

VjhVl. 29 163 252 216 33 152 352 12 384

praca w szczególnych warunkach wykaz b